اینترنت، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی از جمله محصولات نوپای فناوری های ارتباطی هستند که حالا دیگر عضوی ناگسستنی از یک خانواده به شمار می رود که از طلوع صبح تا پاسی از شب همراه و گاه یار آنان شده اند.

با توسعه اینترنت، سن استفاده از فضای مجازی نیز بسیار پایین آمده است به صورتی که حالا دیگر از هر سه کاربر اینترنت در جهان، یک نفر کودک است؛ کودکانی که زمان زیادی را صرف بازی یا حضور در شبکه‌های اجتماعی می‌کنند و بیشتر اوقات نیز بدون نظارت والدین، از اپلیکیشن‌های مختلف تلفن همراه استفاده می‌کنند که ضرورت تولید نرم افزارهایی ویژه نظارت والدین و محدود کردن میزان فعالیت کودکان در فضای مجازی را دوچندان کرده و مسوولان را به راه اندازی اینترنت برای کودکان و نوجوانان واداشته است.

تا آنجا که عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بتازگی از راه‌اندازی اینترنت کودک و نوجوان تا پایان سال خبر داده و تاکید کرده است که در اینترنت کودک و نوجوان آسیب‌های موجود در فضای مجازی وجود نخواهد داشت و زیرساخت لازم برای استفاده پاک از اینترنت ایجاد می‌شود.

وی ذات فضای مجازی را یک پدیده اجتماعی دانسته که با برخی آسیب‌ها هم همراه است اما نگاه بر این فضا، نگاه فرصت‌آفرینی و استفاده حداکثری از قابلیت‌های آن و پیشگیری از آسیب‌ها است.

البته اینترنت پاک و حمایت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی موضوع تازه‌ای نیست با این حال این پدیده هنوز برای خیلی از مخاطبان شناخته شده نیست. برای روشن شدن ابعاد و ماهیت اینترنت کودک و نوجوان خبرنگار حوزه زنان و خانواده ایرنا به گفت و گو با محمد آزمون کارشناس ارتباطات و مدیر عامل یک شرکت دانش بنیان در حوزه فضای مجازی کودک و تولید کننده تبلت کودک پرداخت.

ضرورت راه اندازی اینترنت کودک و نوجوان چیست؟

آزمون در گفت‌وگو با ایرنا درباره لزوم اینترنت ویژه کودک و نوجوان گفت: فضای مجازی هم مانند فضای واقعی نیازمند محیط اختصاصی برای کودکان و نوجوانان است؛ در فضای واقعی محیط بازی کودکان، استخر کودکان، محیط آموزشی، بیمارستان و پزشک کودکان داریم. برای پدران و مادران مهم است که فرزندان با افراد موجه از گروه همسالان ارتباط دوستانه برقرار کنند، به هر محیطی وارد نشوند و با هر پدیده‌ای مواجه نشوند و حتی زودتر از رده سنی خود از کانال نامناسب اطلاعات دریافت نکنند.

وی افزود: اینترنت کودکان و نوجوانان با هدف پیاده‌سازی همین سیاست تربیتی، سازوکارها و ابزارهایی را بکار می‌گیرد که فضای اختصاصی برای کودکان و نوجوانان تدارک ببیند و سطح دسترسی و زمان دسترسی تعریف کند و محتوای مناسب برای آنها تامین کنند.

این کارشناس ارتباطات با تاکید بر اینکه اینترنت ویژه کودکان در گام نخست از مدیریت درگاه‌های ورود کودکان به اینترنت آغاز می‌شود، توضیح داد: نخستین درگاه دستگاه هوشمند ارتباطی مانند تبلت و گوشی هوشمند است. در این زمینه تبلت ویژه کودک و نوجوان و نرم‌افزارهای کنترل تبلت توسط والدین (پرنتال کنترل) مدیریت تمام امکانات تبلت و گوشی هوشمند را در اختیار پدر و مادر قرار می‌دهند. والدین می‌توانند با آنها استفاده از این دستگاه هوشمند، اینترنت، برنامک‌ها و حتی درگاه‌های ورودی و خروجی را مدیریت و سطح دسترسی و زمان استفاده از تبلت را هم برنامه‌ریزی و کنترل کنند.

این کنشگر فضای مجازی کودک ادامه داد: در لایه سیستم ارتباطی، سیم کارت عنصر شاخص است، سیم‌کارت کودک و نوجوان در همین راستا طراحی و پیاده‌سازی شده است که اینترنت آن برپایه فهرست سپید است یعنی کودک و نوجوان از طریق اینترنت این سیم کارت تنها امکان دسترسی به سایت‌های مناسب کودکان و نوجوانان را دارند.
 

بهره‌کشی و سوء‌استفاده از کودکان و نوجوانان، به یکی از زمینه‌های مهم جرایم سایبری تبدیل شده است. پس بهتر است والدین بدانند که فرزند شما هم با بیشترین احتمال ممکن در معرض این تهدید عمده قرار دارد.

 کودکان و نوجوانان آسیب پذیرترین قشر کاربران اینترنت هستند. اغلب آنها بی تجربه، کنجکاو، احساساتی و از همه مهمتر "تنها" هستند و درست به همین دلیل هدف خوبی برای مجرمان و تبهکاران اینترنتی محسوب می شوند.

نمی‌توان تصور کرد که فرزندان ما بزرگ شوند، رشد کنند، به دانشگاه بروند، وارد حوزه‌های مختلف شوند اما با کامپیوتر سروکار نداشته باشند و شبکه جهانی (اینترنت) را نشناسند. دنیای امروز دنیای  تکنولوژی‌های جدید است که چنان با سرعت وارد زندگی بشر شده و راه نفوذ خود را ادامه می‌دهند که نمی‌توان از کنار آنها با بی تفاوتی گذشت؛ بلکه باید با آنها به روش صحیح برخورد کرد تا بیشترین سود و استفاده حاصل آید. همچنان که اثرات مثبت تکنولوژی‌های نوین در کیفیت زندگی ما قابل انکار نیست؛ در صورت عدم مدیریت صحیح نیز ممکن است تأثیرات مضر آن بر زندگی کودکان و نوجوانان ما غیرقابل جبران باشد.

یکی از مهمترین عوامل برای تعیین اثر مثبت یا منفی رایانه مدت زمانی است که کودک یا نوجوان از آن استفاده میکند و مسئله دیگر نوع فعالیت هایی است که با آنها درگیر است. وقتی بچه برای مدت طولانی از روز پای کامپیوتر می نشیند در سایر فعالیتهای تحصیلی، ارتباطی و اجتماعی دچار عقب ماندگی می‌شود.

استفاده زیاد و کنترل نشده از کامپیوتر موجب افزایش وزن، رکود عملکرد اجتماعی- ارتباطی، گوشه گیری، انزوا و غمگینی می شود همچنین بازی‌های خشن کامپیوتری کودکان و نوجوانان را مستعد مشکلات رفتاری و پرخاشگری می‌کند ولی اگر از برنامه های صحیح آموزشی استفاده شود خلاقیت افزایش می‌یابد و فرصتی برای اکتشاف و جستجوگری در اختیار او قرار می‌گیرد.

ایکنا نوشت: گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات در حال ایجاد سناریو‌های ارتباطی جدیدی است که در آن شبکه‌های اجتماعی، دنیای مجازی و بازی‌ها به‌عنوان وسیله‌ای برای تعامل گسترش می‌یابند. امروزه رسانه‌های دیجیتال تمام توجهات را به سمت خود جلب کرده است به‌طوری‌که حتی کودکان و نوجوانان از شبکه‌های اجتماعی برای برقراری ارتباط با دوستان خود استفاده می‌کنند. محبوبیت استفاده از شبکه‌های اجتماعی در بین کودکان مسائل و مشکلات خاص خود را به همراه دارد یکی از آن موارد آشنایی با مفاهیم جنسی پیش از موعد سنی و ایجاد روحیه پرخاشگرانه است.

در همین راستا عاطفه کیانی‌نژاد، مشاور خانواده و روانشناس کودک به تبیین عوامل جدید اجتماعی شدن کودکان پرداخت و اظهار کرد: دسترسی کودکان به شبکه‌های اجتماعی مانند چاقویی است که اگر کودک نداند چه طور باید از آن استفاده کند می‌تواند کاملاً به خود و حتی دیگران صدمه وارد کند به همین دلیل است که کودکان و نوجوانان در فضای مجازی هم‌زمان افرادی به‌شدت تحت خطر هستند، یعنی خودشان می‌توانند باعث ایجاد خطر‌های جدی برای کودکان و نوجوانان دیگر شوند.

این مشاور خانواده و روانشناس کودک افزود: در همین پیوند مهم است که دسترسی کودکان به فضای مجازی با مدیریت و نظارت والدین همراه باشد و باید اپلیکیشن‌هایی که پدران و مادران در گوشی یا تبلت کودکان نصب می‌کنند، فضای سالمی را در اختیار آنان قرار دهد و در ضمن این اپلیکیشن‌های نصب‌شده برای کودکان باید اطلاعات دستگاه همراه آنان را به گوشی والدین منتقل کند.

آسیب فضای مجازی برای کودکان یک معضل بزرگ است. فضای مجازی بخش بزرگی از زندگی اجتماعی و خلاقانه بسیاری از نوجوانان و کودکان را به خود اختصاص داده است. مزایای رسانه های اجتماعی شامل ارتباط گسترده و آسان تر، یادگیری متنوع و خلاقیت است. در کنار مزایا شامل خطراتی مانند قرار گرفتن در معرض محتوای نامناسب، مزاحمت سایبری و نقض اطلاعات کودکان نیز می شود. رهنمودهای والدین می تواند به کودک کمک کند در حالی که از رسانه های اجتماعی مسئولانه، محترمانه و ایمن استفاده می کند، از آسیب های آن در امان بمانند.  

تأثیر فضای مجازی در هویت و تربیت فرزندان

تأثیر فضای مجازی در هویت و تربیت فرزندان

آسیب شناسی فضای مجازی و خانواده

آسیب شناسی فضای مجازی و خانواده

مقدمه

هدف نهایی این پژوهـش، کـشف ابداع و تبیین توصیه ها و سیاست هایی مؤثر، برای کاهش پیامدهای نامطلوب فضای سایبر و بهره گیری شایسته از فرصت های پدیـد آمـده از فـضای سایبر است.فضای سایبری نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی اسـت با اینکه عمر خیلی زیادی ندارد، به خوبی توانسته در زندگی مردم در سنین مختلف جا باز کند. مردم از گـروه هـای اجـتماعی متفاوت در فضای مجازی گردهم آمده اند و بدون محدودیت هر لحظه در هـر کـجا که باشند میتواند با هر نقطه ای از جهان که بخواهند ارتباط برقرار کند. و این امر به مـرور مـیزان کـنترل خانواده ها و مدارس آموخته های نسل جدید و نیز کیفیت و جهت گیری های آموزشی و تـربیتی خـانواده هـا، مدارس و جامعه را متأثر ساخته است. بنابرین لازمة تعادل در این محیط های مجازی برخورداری از یـکسری مـهارت های فـنی و فناوری است. اینترنت و سرویس های ارائه شده در قالب آن، در عین حال که ابزار مفیدی برای کسب و تـبادل اطـلاعات است اما میتواند مخرب نیز باشد، به بیان دیگر، اینترنت ابزار قدرتمندی اسـت کـه هـم میتواند باعث فساد گردد و هم ابزار آموزش و تعلیم و رشد علمی، فرهنگی و اجتماعی نوجوانان را فـراهم آورد. در نـتیجه بررسی مسائل مربوط به این شبکه ها جهت اتخاذ تصمیمات صحیح و برنامه ریـزی دقـیق تـوسط مسئولان فرهنگی و اجتماعی و نیز والدین ضروری است. حال با توجه به این مقدمه این سـؤال مـطرح می شود که تأثیرات فضای مجازی چیست و چگونه می توان از تأثیرات زیـانبار آن پیـشگیری نـمود.

اهمیت تحقیق

با توجه به اهمیت فضای مجازی در توسعه جوامع در جامعه ما نیز در سال هـای اخـیر بـه فناوری اطلاعات ارتباطات توجه زیادی شده است ولی در این رابطه آسیب های جـدی وجـود دارد که ضروری است به ریشه یابی آن پرداخت. «کشور ما از نظر بهره مندی از اینترنت در بین 187 کشور جـهان رتـبه 87 دارد که 35درصد استفاده کنندگان اینترنت را قشر جوان تشکیل میدهند و میانگین مصرف شـده بـرای اینترنت 52 دقیقه در هفته (صادقیان، 1384) شبکه های دوسـت یـابی در کـشور ما در میان جوانان رتبه سوم در این شـبکه هـا کسب کرده اند (ستارزاده، 1386). فرهنگ رسانه ای اینترنت، فضای ذهنی جوانان را اشتغال کـرده و از آن مـهمتر، نمایانگر نقش خانواده در کنار ایـن ابـررسانه است کـه والدیـن روی فـرزندان خود تا چه حد کنترل تـربیتی و نـظارت اخلاقی دارند.

بروز آسیب های نوظهور میتواند زمینه ساز نوع جدیدی از آسـیب هـای اجتماعی و روانی باشد، به همین دلیـل، برنامه ریزی برای شـناسایی، پیـشگیری و کاهش آسیب های نوظهور لازم و ضـروری اسـت. در این مقاله سعی شده است به آسیب های مرتبط با اینترنت به ویـژه عـضویت در شبکه های اجتماعی مجازی پرداخـته و بـرای رفـع این گونه مـعضلات پیـشنهاداتی ارائه می گردد.

مـبانی نـظری در مورد تأثیرات فضای مجازی و تربیت اسلامی یکی از بزرگترین مسائل اجتماعی که جوامع امروزی بـه آن مـبتلا هستند، ضعف بنیاد خانواده است. از آنـجایی کـه مشکلات خـانواده بـه صـورت نا به هنجاری اجتماعی بروز مـیکند، خانواده و سلامت آن از اهمیت فوق العاده ای برخوردار هستند. صرف نظر از آمار و ارقام بالا و روزافزونی که در مـسائلی مـانند بالارفتن سن ازدواج – طلاق- فرار از منزل، فـحشا و سـایر مـسائل خـانوادگی وجـود دارد، سردشدن ارتباطات عـاطفی، نـارضایتی ها از زندگی خانوادگی است که باعث ناکامی و شکست های بزرگی در زندگی جوانان شده است. اینها نـشان از مـشکلات عـمیقی در سطح خانواده دارد که به نوعی باید ریـشه یـابی و درمـان شـوند. یـکی از زمـینه های اصلی در بروز مشکلات خانوادگی و اصولاً نارضایتی از زندگی مشترک، فضای مجازی است که تحت تأثیر تولیدات رسانه ای به وجود آمده و باعث شده تا سطح توقع و ارضاء از زنـدگی های مشترک را به ویژه در میان نسل جوان بالا ببرد. تحت تأثیر این فضا، آنچه جوان باید از زندگی مشترک انتظار داشته باشد. به نوعی تحریف می شود و لذت و صمیمیتی که از برنامه هـا و مـحتویات رسانه ها، مانند فیلم ها و سریال ها در اذهان جوانان نقش میبندد تا حد بسیار زیادی در زندگی طبیعی قابل دستیابی نخواهد بود و این میتواند تبعات زیانباری برای آینده جوانان بـه هـمراه داشته باشد.

اعتیاد به اینترنت

یکی از آسیب های اینترنت، اعتیاد به آن است و در جامعه ما نیز با گسترش روز افزون اینترنت شاهد این مـسئله هـستیم نتیجه پژوهش های انجام شـده در کـشور ما نشان می دهد که بیشترین استفاده کنندگان از اینترنت جوانان هستند و 35درصد از آن ها به دلیل حضور در چت روم، 28درصد برای بازی های اینترنتی، 30درصد بـه مـنظور چک کردن پست الکـترونیکی و 25درصـد به دلیل جستجو در شبکه های جهانی هستند (رحیمی، 1390). اعتیاد به اینترنت میتواند مشکلات جدی تحصیلی و خانوادگی برای مخاطبان به وجود آورد اگر استفاده کنندگان از اینترنت نتوانند به مدت یک ماه دوری از ایـنترنت را تـحمل کنند، در معرض خطر اعتیاد به آن قرار دارند. و متأسفانه شاهد این پدیده در میان جوانان هستیم. به طوری که برخی از جوانان شبها را تا صبح با اینترنت می گذرانند و تمام صبح را خواب هـستند و ایـن مسئله آغـازگر آسیب های متعدد دیگر نیز میشود. از جمله این آسیب ها میتوان به آسیب های خانوادگی، ارتباطی، عـاطفی، روانی، جسمی و اقتصادی اشاره کرد (رحیمی، 1390).

آسیب فکری: استفاده از حد مـتعارف از ایـنترنت بـه وابستگی شدید روانی و فکری می انجامد.

آسیب جسمانی: فشارهای عصبی، چاقی، انزوا و چشم درد...

آسیب های اجتماعی و فـرهنگی: گـاه مشاهده می شود که افراد چنان در اتاق های گفتگو غرق میشوند که حـتی زمـان صـرف غذا را فراموش می کنند، این ها علایمی شبیه الکلی ها یا معتادان دارند. بسیاری از آنـان از بیخوابی رنج میبرند، خسته اند و روابطشان با اطرافیان به حداقل رسیده است.

گـسست فکری و عاطفی: با ورود بـه ایـنترنت و رایانه به درون خانواده ها بین والدین و فرزندان جدایی فکری – عاطفی و فیزیکی رخ میدهد و پیشرفت خیره کننده فناوری تأثیرات محسوس و نامحسوس زیادی را بر زندگی دختران گذاشته است.

آسیب های اجتماعی ناشی از ایـنترنت

سوق دادن جوانان به سوء استفاده از وبلاگ ها و وبسایت ها اینترنتی علاوه بر مسائل خلاف اخلاق و عفت عمومی (نظیر تشویق به رابطه جنسی نامشروع) شامل موارد زیر است:

1- توهین به ائمـه و مـقدسات ( به علت عدم نظارت خانواده)

2- توهین به قومیت های مختلف

3- سایت های الحادی که نوجوانان و جوانان را به شیطان پرستی و پذیرش عقاید و سایر فرقه های ضاله تشویق می کند.

ترویج بی دیـنی

ترویج بی دیـنی: تـغییراتی در حوزه دینی در جامعه رخ داده است.

1- کاهش آموزه های دینی درخانواده

2- دوری خانواده از شرعیت

3- کم رنگ شدن حریم های دینی در روابط خانوادگی. شبکه های سازمان یافته ضد دینی با ایجاد اتاق هـا وانـجمن های عمومی، در مناسبت های گوناگون مذهبی اقدام به تولید و پخش محتواهای ضد دین میکنند. اهداف عمده این شبکه ها تقدس زدایی از اعتقادات مذهبی، توهین به خداوند، قرآن، پیامبر و مـعصومین(ع) تـرویج انـواع انحرافات اخلاقی و دور کردن کاربران از بـاورهای دیـنی اسـت. از سوی دیگر به این نکته باید توجه شود که یکی از سیاست های اساسی غرب اشاعه تفکر اسلام /شیعه هراسی است، یـعنی تـبلیغ ایـن باور که: هر دینی داشته باشید جزء اسـلام بـنابراین با ایجاد وبسایت ها، وبلاگ ها، شبکه های اجتماعی، انجمن های مجازی و دیگر ترفندهای مختلف (مانند بهره گیری از جـذابیت هـای جـنسی و تبلیغات وسیع) سعی در جذب حداکثری کاربران اینترنت به ویژه جـوانان، در آئین های پیش از اسلام به ویژه مسیحیت دارند. بسیاری از اتاق ها وبلاگ ها و انجمن ها زمینه گمراهی یـا سـردرگمی کـاربران به ویژه جوانان در این حوزه فراهم میکند. زیر سؤال بردن آیـات و حـقایق قرآن، وجود شخصیت تاریخی حضرت محمد(ص) را فراهم میکند که از موارد انحرافی در این فضا است.

خداوند در قـرآن مـی فـرمایند: «ولا یزالون یقاتولونکم حتی یردوکم عن دینکم ان استطاع» مفهوم این آیه شریفه ایـن اسـت کـه دشمنان دست از مقاتله و مبارزه با ما برنمی دارند مگر اینکه ما دست از دین خـود بـرداریم. «لا یـجعل الله للکافرین علی المومنین سبیلا» هرگز خداوند راهی برای نفوذ کافران در مؤمنان قرار نـداده اسـت یا قرار نمیدهد.

سوء استفاده از اتاق های گفت و گو (چت روم)

چت می تواند یک مـحیط عـلمی بـاشد ولی تبدیل به یک محیط مبتذل برای بسیاری از کاربران ایرانی شده است. چت روم بـا تـوجه به زنده بودن محیط موجب انحراف دختران و سوء استفاده از پسران نوجوان و زنان و نـهایتاً از هـم پاشـیدن خانواده های ما شده است و بسیاری از محتواهای ارائه شده در فضای مجازی و اتاق های گفتگو(چت روم) بـدون در نـظر گرفتن اقتضای سنی مخاطب در معرض دید و برداشت و تحلیل وی قرار میگیرد. اغلب ایـن مـحتوا اعـم از متن، عکس و فیلم نیز دارای زمینه های انحرافی هستند بنابراین می توانند جوان و نوجوان را که در شـرایط خـاص جـسمی و غلیان غرایز جنسی قرار دارد دچار سردرگمی کند و از سیر ارزش ها منحرف سازد. اتـاق هـای گفتگو مروج سبک غربی هستند، اما انگار مأموریت این شبکه ها بیشتر برای تغییر ارزش هـا و سـبک زندگی حاکم در کشورهای دیگر است. فهرست برخی از آسیب های چت کردن کـه مـیتواند کاربران را مورد تهدید جدی قرار دهد.

 فضای مجازی و آسیب های اجتماعی آن

 فضای مجازی و آسیب های اجتماعی آن

گسترش استفاده از اینترنت و فضای مجازی در تعاملات روزمره منجر به ایجاد تغییر در زندگی روزمره افراد به ویژه قشر جوان شده است. جاذبه های این فضا منجر شده افراد ساعات زیادی از روز خود را در این فضا گذرانده و تعاملات در این فضا را جایگزین تعاملات با اعضای خانواده و همسالان خود کنند. این موضوع صدمات جبران ناپذیری را به رشد اجتماعی افراد وارد کرده و ساختار زندگی اجتماعی آنان را تغییر داده است. در این مقاله برخی از آسیب هایی که این فضا می تواند به بعد اجتماعی زندگی کاربران وارد کند را مورد بررسی قرار می دهیم.

1-ایجاد نارضایتی های خانوادگی

یکی از بزرگترین معضلات اجتماعی که جوامع امروزی به آن مبتلا شده اند، ضعف بنیان خانواده است. بالا رفتن سن ازدواج، افزایش آمار طلاق، سرد شدن ارتباطات عاطفی، نارضایتی از زندگی خانوادگی همگی از مشکلات عمیقی است که دامنگیر خانواده ها شده است. وقتی نگاهی به علل بروز این مشکلات از دیدگاه کارشناسان می پردازیم، می توانیم سهمی را نیز از فضای مجازی مشاهده کنیم.
کارشناسان معتقدند استفاده از این فضا نه تنها باعث تغییر شکل روابط میان اعضای خانواده شده؛ بلکه سطح توقع از زندگی مشترک را نیز تغییر داده است. فرزندان به جای برقراری ارتباط با والدین، سرگرم ارتباطات مجازی و سرگرمی های این فضا شده و از ارتباطات واقعی و آموزش های مورد نیازشان دور شده اند. زوجین این فضا را محلی برای اختلافات خانوادگی شان قرار داده اند و به جای استفاده از نظرات کارشناسان، خود را در معرض راهنمایی های غلط مطرح شده در این فضا قرار می دهند. این فضا حتی زمینه را برای روابط نامشروع و خیانت های میان زوجین باز کرده است. این موارد و موارد بسیار دیگر، همگی ناهنجاری هایی هستند که فضای مجازی زمینه ساز آن بوده است.

2-اختلال در شکل گیری هویت نوجوانان

هویت یک فرد از سه بعد شخصی، اجتماعی و فرهنگی تشکیل شده است. هویت شخصی، ویژگی های منحصر به فرد یک شخص است. هویت اجتماعی در اثر ارتباط با گروه های مختلف شکل گرفته و متأثر از آن هاست و هویت فرهنگی، باورها و اعتقادات فرد است که از بدو تولد و در اثر تعاملات محیطی در او شکل گرفته است. قرار گرفتن در محیط مناسب خانوادگی، اجتماعی و همسالان منجر به شکل گیری هویتی سالم در یک فرد خواهد شد.
سنین نوجوانی، سنینی است که در آن هویت اصلی فرد شکل می گیرد و متأسفانه اکنون اکثر نوجوانان بیشتر وقت خود را در فضای مجازی و در ارتباط با افراد ناشناس در این فضا می گذرانند. این فضا صحنه ای فرهنگی و اجتماعی است که فرد در آن می تواند خود را در نقش های متفاوت قرار دهد و این امر منجر به چند شخصیتی شدن او خواهد گردید. فضای مجازی فضایی است که هویت شخصی و مشخصات فردی قابل پنهان کردن است و قرار گرفتن در نقش های گوناگون به ویژه در سنین نوجوانی منجر به شکل گیری هویت ناسالم و اختلالات شخصیتی آنان می گردد.

3-تعارض ارزش ها

از دیگر معضلات فضای مجازی، ورود ارزش ها و فرهنگ غربی به درون خانواده ها و ایجاد تغییر در نظام ارزشی خانواده هاست. نتایج مطالعات صورت گرفته نشان می دهد که حضور بیش از حد در فضای مجازی منجر به کمرنگ شدن فرهنگ ایرانی - اسلامی در درون خانواده ها شده است. این موضوع آسیب های فرهنگی زیادی را به سطح جامعه وارد کرده است.

4-انزوای اجتماعی

امروزه در زندگی اجتماعی، فضای مجازی جای دوستان و نزدیکان را گرفته و در حقیقت جایگزین روابط دوستانه و فامیلی شده است. افراد ساعت ها از وقت خود را در فضای مجازی گذرانده و به جای فعالیت های اجتماعی، به فعالیت های فردی روی می آورند. این موضوع افراد را در افسردگی و انزوای اجتماعی فرو خواهد برد، چه بسا خود آن ها از این موضوع آگاهی نداشته و حتی ممکن است آن را تأیید نکنند.

هشدار، کلاهبرداری، هرمی، قمار، شرط بندی، اطلاع رسانی

دانش‌آموزان و فضای مجازی و آسیب‌ها

دانش‌آموزان و فضای مجازی و آسیب‌ها

امروزه فضای مجازی چنان نوجوانان و جوانان را در بازار رنگارنگ خود فرو برده است که گویی هرگز خبری از بازی ها و فعالیت های دسته جمعی آنان نبوده است.
در دنیای کنونی، فضای مجازی پناهگاهی پردردسر برای نوجوان و جوانان است و در حالی روی خوش به آنها نشان می دهد که در دالان های هزار تویش هزاران تهدید وجود دارد.
گرچه فضای مجازی دارای فرصت های علمی و ارتباط های اجتماعی نیز هست اما استفاده بی رویه دانش آموزان و جوانان از فضای مجازی منجر به انزوای آنان شده است.
این هویت کاذب و زودگذر تصویری غیرواقعی برای افراد ایجاد می کند و منجر به این می شود که افراد  در تلاش و تکاپو برای حضور بیشتر در شبکه های اجتماعی از جمله  فیس بوک و وایبر باشند و چت کنند.
 دانش آموز در فضای مجازی بدون توجه به هویت سعی در ارائه افکار و علایق و اندیشه های خود دارد که این بسیار خطرناک است.
این روزها شاهد اعتیاد اینترنتی جوانان و نوجوانان به ویژه دانش آموزان هستیم؛ در حالی که جوانان در این محیط ها آسیب پذیری بسیاری دارند.
پرسه زدن بی رویه دانش آموزان در فضای مجازی آفتی برای نظام آموزشی  محسوب می شود به گونه ای که سبب نگرانی خانواده ها ، مدیران و معلمان به دلیل عدم استفاده صحیح از این فضا شده است.
فضای دنیای مجازی با عمق بسیار زیاد که ورود به آن آسان اما خارج شدن از آن گاه با ضربات روحی و جسمی همراه است، می تواند تا مدت ها بار ذهنی برای کاربران داشته باشد. 
تاثیرات پرسه زنی بی هدف در این فضا بر ذهن دانش آموزان بیشتر است که بی حوصلگی ، عدم تمرکز فکری ، افت تحصیلی و عدم موفقیت در تحصیل می تواند از تبعات آن باشد. 

آفت ها در فضای مجازی 
روانشناس البرزی گفت: آفت های فضای مجازی در زمینه تحصیل دانش آموزان را می توان با هدف سازی و زمان بندی حضور آنان در این فضا، سم زدایی کرد.
یونس جاویدنسب خاطرنشان کرد: می توان با افزایش سواد رسانه ای و مدیریت صحیح آن ،  فضا ی مجازی را به ابزاری برای مطالعه و پیشرفت علمی دانش آموزان و  جوانان تبدیل کرد. 
وی بیان داشت: فضای مجازی یک  ابزار ارتباطی است که نیاز به بروشور و راهنمای استفاده دارد و در صورت بررسی تمام موارد مفید و مضر آن، می توان کارکردهای مثبت این فضا را برجسته کرد.
جاوید نسب یادآور شد: در کشور ما به دلیل این که آفت های فضای مجازی به خوبی بیان نشده، بار منفی آن بیشتر است. 
وی در ادامه به  تصمیم گیری در انتخاب صفحه های فضای مجازی پرداخت و افزود: کامنت گذاری یکی از آفت های این فضا برای دانش آموزان است زیرا توانمندی ذهنی دانش آموزان را کند می کند. 
جاویدنسب  تصریح کرد: گرفتن هر تصمیمی، قسمتی از توانمندی ذهن را معطوف به خود می کند و بارالکتریکی منفی در مغز ایجاد می کند چرا که هر تصمیم ریشه الکتروشیمیایی دارد و مغز ما مانند یک دستگاه الکتریکی عمل می کند و خسته می شود که این مهم از نظر علمی ثابت شده است.
وی اضافه کرد: حضور در فضای مجازی و تصمیم گیری در باره ادامه فعالیت در یک صفحه یا لایک کردن آن یا دنباله وری از یک صفحه یا کامنت گذاری و غیره، همه تصمیم های ناخودآگاهی است که به شدت خستگی ذهنی به دنبال دارد.
 جاوید نسب گفت: همواره موضوعی که در مشاوره های آموزشی به دانش آموزان تاکید می کنیم این است که وقتی در فضای مجازی هستید بدانید که تا ۲۰ دقیقه بعد توانمندی ذهن پایین است. 
این روانشناس ازمقایسه کردن به عنوان دیگر آفت های فضای مجاز یاد کرد و یادآور شد: مقایسه زندگی شخصی با ظاهر زندگی دیگران از دیگر آفت های فضای مجازی است.
 وی عنوان کرد: با ورود به فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، افراد ناخودآگاه وارد میدان مقایسه ای می شوند که واقعیت زندگی خود و بطن آن را با ظاهر و ویترین زندگی دیگران مقایسه می کنند.
جاویدنسب ادامه داد: این ویژگی احساس عجیبی را در افراد و به ویژه دانش آموزان ایجاد می کند که زندگی آنها بد و فجیع است و همین امر علاوه بر خستگی ذهنی، نوعی تسلسل و عدم خودباوری در آنان به وجود می آورد. 
وی آنچه را بیشتر باعث دغدغه خانواده ها در فضای مجازی شده است، تعارض ارزش های ایرانی ـ اسلامی در فضای مجازی دانست زیرا این تکنولوژی ها چالش های هویتی برای جوانان ایجاد می کند که با مولفه های فرهنگ اسلامی و ایرانی مغایر است.

مسئولیت، هنجار، تخیلات 

استاد دانشگاه و روانشناس  البرزی نیز گفت: فضای مجازی یک جامعه بدون هنجار و بدون مسوولیت است و انسان ها در این فضا آرام آرام نسبت به مسوولیت هایی که پذیرفته اند و هنجارهایی که باید به آن پایبند باشند دلسرد می شوند به گونه ای که به مرور زمان، مسوولیت برایشان محدودیت می شود.
علی ریحانی این آفت را یک مشکل بسیار بزرگ روانشناختی دانست و اظهار داشت: از نظر علمی هم ثابت شده است افرادی که ساعت های بسیار دراین فضا وقت می گذرانند دچار نوعی اعتیاد می شوند که یکی از نشانه های مهم آن، کم شدن مسوولیت پذیری افراد است. 
وی بیان داشت: دانش آموزی که به صورت افسارگسیخته ، بدون زمان  و باز کردن هر صحفه ای از فضای مجازی  دست می زند و این وضعیت برای او عادت می شود دیگر محدودیت ها در زندگی برایش معنایی ندارد.
وی از یادگیری دیداری به عنوان دیگر آفت فضای مجازی یاد کرد و یادآورشد: از بین رفتن روحیه مهارت آموزی شنیداری و جایگزین شدن یادگیری دیداری و موقت از دیگر آفت های حضور پررنگ نوجوانان و جوانان در فضای مجازی است که منجر به افت تحصیلی در دانش آموزان می شود.
 این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد:  حجم بسیاز زیادی از ذهن دانش آموزان با فیلم ها و تصویرهایی که در فضای مجازی می بینند پر می شود به همین دلیل این عادت به شدت توانمندی دریافت های مطالعاتی و شنیداری را دروی پایین می آورد.
وی تخیل را از دیگر آفت های فضای مجازی برشمرد و اضافه کرد: وقت گذرانی در فضای مجازی هیچ دستاورد بیرونی ندارد و مانند خواب یا سفر خیالی است که انسان را د توهمات خود فرو می برد .
ریحانی بیان داشت : زمانی که فرد به دنیای واقعی بر می گردد، متوجه فاصله زیاد خود با دنیای واقعی  می شود که همین موضوع به شدت افسردگی می آورد.